7′ διάβασμα
Πριν από λίγο καιρό δημοπρατήθηκε ένα χειρόγραφο (αυτόγραφο) 93 σελίδων, πρώτη έκδοση του έργου «Ο δρόμος προς τη Βαρέν» (La route de Varennes) του Α. Δουμά, με ημερομηνία 2 Ιουλίου 1856.
Αυτή η εκδοχή, που απευθύνεται στον Ιωάννη Φιλήμονα, διευθυντή της εφημερίδας ‘Αἰών’για έκδοση σε συνέχειες (χειρόγραφη αναφορά στην τελευταία σελίδα: «Προσφέρεται στον κ. Φιλήμονα, με τα συγχαρητήριά μου, Α. Δουμάς»), δημοσιεύθηκε στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Μόντε-Κρίστο» που εξέδιδε ο συγγραφέας από τις 28 Ιανουαρίου έως τις 22 Απριλίου 1858. Πρόκειται περί του «ταξιδιωτικού άλμπουμ» του (έκφραση του Δουμά*) του οποίου η εισαγωγή απευθύνεται στον Ιωάννη Φιλήμονα. – Βαρέν 21 Ιουλίου 1856
Αγαπητέ μου διευθυντά
Μου ζητήσατε ένα μυθιστόρημα δέκα έως είκοσι χιλιάδων γραμμών σχετικά με τη Γαλλική Επανάσταση και μόλις υπογράψαμε μια συνθήκη σύμφωνα με την οποία ο Ρενέ Δ …(δυσανάγνωστο)
– αυτός είναι ο τίτλος του μυθιστορήματος που εγώ … – του οποίου είστε …(δυσανάγνωστο) τρεις μήνες από τώρα.
[…]Αλλά αγαπητέ μου διευθυντά, όταν έχεις την τιμή να εργάζεσαι για μια εφημερίδα σαν τη δική σας, δηλαδή για μια εφημερίδα με κυκλοφορία 220.000 αντιτύπων – κάτι που συνεπάγεται ένα εκατομμύριο αναγνώστες – όταν έχεις την τιμή να δουλεύεις ήδη για μια τέτοια εφημερίδα, πριν πάρεις στο χέρι σου την πένα πρέπει να προσέξεις ιδιαίτερα με ποιον ασχολείσαι.
Επίσης, καθώς το μυθιστόρημά μου είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στη μικρή πόλη της Βαρέν τη νύχτα της 22ας προς 23 Ιουνίου 1791, δηλαδή τη στιγμή της σύλληψης του βασιλιά και της βασίλισσας, ήθελα να διαβάσω, ή μάλλον να ξαναδιαβάσω, όλα όσα είχαν γραφτεί για αυτήν την καταστροφή και για τα γεγονότα που είχαν προηγηθεί. –
Κατά τη δημοσίευση, η εισαγωγή έχει τροποποιηθεί για να προσελκύσει περισσότερους αναγνώστες.
Επιλέγοντας να ξανακάνει ο ίδιος το δρόμο από το Παρίσι στη Βαρέν, ο Αλέξανδρος Δουμάς μετατρέπεται σε δημοσιογράφο για να ξαναζήσει βήμα προς βήμα την φυγή -κατά την διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης- του βασιλιά Λουδοβίκου XVI, της βασίλισσας Μαρίας Αντουανέτας, της κόρης τους -τελευταίας διαδόχου της Γαλλίας- τη νύχτα της 22ης έως 23ης Ιουνίου 1791. Για τον συγγραφέα των ‘Τριών Σωματοφυλάκων’ και του ‘Κόμη του Μόντε-Κρίστο’, αυτό το συναρπαστικό κυνηγητό είναι, ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο, «το πιο σημαντικό γεγονός στην ιστορία της Γαλλίας».» Με τη ζωντάνια και το ρυθμό που συνθέτουν τα μεγαλύτερα μυθιστορήματά του, ο Δουμάς βρίσκει τις δραματικές πηγές στις οποίες οφείλει την επιτυχία του: ίντριγκα, προδοσία, δραπέτευση, αγωνία … όλα στο πλαίσιο της μεγάλης ιστορίας της Γαλλίας. Στην πορεία, ο Α. Δουμάς ερωτά ηλικιωμένους, εξερευνά τα μέρη απ’ όπου έχει περάσει η βασιλική οικογένεια και διορθώνει τα λάθη των ιστορικών της εποχής του. Ανάμεσα στα πολλά ευρήματα και περίεργα αυτού του ιστορικού βιβλίου που γράφτηκε σαν μυθιστόρημα, ο Αλέξανδρος Δουμάς μοιράζεται με τους αναγνώστες του τις διευθύνσεις των καλών πανδοχείων που πρότεινε ο φίλος του Βίκτωρ Ουγκώ.
* ο Dumas αναφέρει στις σημειώσεις του ‘Μόντε Κρίστο’ της 25ης Απριλίου 1862 στη σελίδα 267: «Το ταξιδιωτικό μου άλμπουμ, από τότε που επινοήθηκε, μου έδωσε την ακριβή ημερομηνία και η τύχη έκανε το ταξίδι μου να συμπέσει με την επέτειο του βασιλικού ταξιδιού «
Ο Ιωάννης Φιλήμων είναι μια εμβληματική μορφή του ιδεολογικού και πολιτικού τοπίου του 19ου αιώνα στην Ευρώπη. Εκδότης ενός κορυφαίου εντύπου για το οποίο ο ίδιος ο Αλέξανδρος Δουμάς αναφέρει στην πρώτη σελίδα του χειρόγραφου ότι «τυπώνεται σε διακόσια είκοσι χιλιάδες αντίτυπα – που αναλογικά αντιστοιχούν σε ένα εκατομμύριο αναγνώστες», αυτός ο Έλληνας της Κωνσταντινούπολης είναι άνθρωπος ευρυμαθής και κοσμοπολίτης πάντα σε επαφή με τα γεγονότα της εποχής του. Συνδεδεμένος με όλους τους ήρωες της Ελληνικής επανάστασης (Δημήτριο Υψηλάντη, Γεώργιο Κουντουριώτη, Πέτρο Μαυρομιχάλη, Θεόδωρο Νέγρη …), ο Ιωάννης Φιλήμων είναι αυτός στον οποίο η Ελλάδα οφείλει την τελική τροποποίηση στο Σύνταγμα που ψηφίστηκε από την πρώτη Ελληνική Εθνική Συνέλευση.
Τον Απρίλιο του 1831, ο Φιλήμων ξεκινά την εκδοτική του δραστηριότητα με το περιοδικό ‘Ο Ειρηνικός’ και, το επόμενο έτος, με την εφημερίδα ‘Χρόνος’. Αλλά ήταν η δημιουργία της πολιτικής εφημερίδας ‘Αἰών’ (1838-1888) που τον έκανε πραγματικά διάσημο και εδραίωσε οριστικά τη φήμη του.
Όταν ίδρυσε την ‘Αἰών’, στην ελληνική πολιτική ζωή κυριαρχούσαν τρία κόμματα που επηρεάζοντο από τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Ρωσία. Αν και η ‘Αἰών’ αρχικά δημοσιεύτηκε στα γαλλικά, η εφημερίδα δεν κρύβει την προτίμησή της προς τη Ρωσία, με τη φιλοδοξία να αντιταχθεί στο καθεστώς της απόλυτης μοναρχίας και της βαυαρικής κυριαρχίας που στη συνέχεια επικράτησε στην Ελλάδα, υπό τη βασιλεία του Βασιλιά Όθωνα Α (1815-1867), κυβερνήτη γερμανικής καταγωγής. Μέσω αυτής, ο Φιλήμων επικρίνει ανοιχτά την αυθαιρεσία της εξουσίας σε απόλυτη αντίφαση, σύμφωνα με τον ίδιο, με τις φιλελεύθερες αρχές που απορρέουν από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Αν και η επιρροή της εφημερίδας στην ελληνική πολιτική ζωή έχει μειωθεί σημαντικά με τα χρόνια, τα 50 χρόνια έκδοσής της επέτρεψαν να γίνει μυθική στα μάτια των ιστορικών του 19ου αιώνα.
Nota bene
Μεταβιβάζεται από τον Ιωάννη στο γιο του Τιμολέοντα Φιλήμονα (1833-1898), δημοσιογράφο, δήμαρχο Αθηναίων και δάσκαλο του βασιλιά Γεωργίου Α ‘- Ο Τιμολέων με τη σειρά του το προσφέρει στην πριγκίπισσα Ρωξάνη Σούτσου (1855-1940) (χειρόγραφη τελευταία σελίδα: «Προσφέρεται στη δεσποινίδα Ρωξάνη Μ. Σ. Σούτσου, Τιμολέων Φιλήμων. Νοέμβριος 1876. Αθήνα» [Για την ιστορία, ο Αλέξανδρος Δουμάς (υιός) (1824-1895), ο οποίος είχε παντρευτεί τη Ναντιέσντα φον Κνόρινγκ στον πρώτο του γάμο, είχε υποσχεθεί γάμο το 1875 στην πριγκίπισσα Ελίζα Σούτσου (1857-1937) εξαδέλφη της Ρωξάνης, μια νεαρή θαυμάστρια δεκαοκτώ ετών, όταν ο ίδιος ήταν πενήντα ένα. Για σχεδόν είκοσι χρόνια, ο Αλέξανδρος Δουμάς (υιός) και η Πριγκίπισσα Ελίζα Σούτσου συναντώνταν στο Παρίσι σε κοινή θέα].
– Συλλογή Της Κυρίας Ρ., Αθήνα (λόγω καταγωγής)
Απαγορεύεται η καθ΄οιονδήποτε τρόπο αναδημοσίευση/χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος άρθρου,
(ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
έρευνα-επιμέλεια: Κάππα Λάμδα
© periopton
με στοιχεία από FauveParis
περίοπτον 