5′ διάβασμα
Η ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ
(μια ματιά στις ανθρώπινες σχέσεις)
αποσπάσμα από το νέο βιβλίο του Φώτη Καγγελάρη
Η «φωτογραφία γάμου» είναι κάτι πολύ περισσότερο από την αποτύπωση μιας ευτυχισμένης στιγμής. Μέσα από ένα ανήσυχο και ίσως πικρό κείμενο -που αντλεί από τους χώρους της φιλοσοφίας, της ψυχανάλυσης και της θεωρίας της φωτογραφίας- αποκαλύπτονται αδιόρατες μέχρι τώρα όψεις ενός συνηθισμένου αντικειμένου και φανερώνεται μια ψυχική πραγματικότητα που αγνοούσαμε.
(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
(…) Από αυτό, εξάλλου, καταμεσής του Ορθού Λόγου, δεν αναδύθηκε ο Ρομαντισμός (δεν θέλω άλλη αλήθεια, θέλω περισσότερη μαγεία), τέκνο του οποίου είναι η φωτογραφία και η οποία, ενάντια στην κοινά αποδεκτή άποψη, ουδέποτε επιχείρησε να συλλάβει ή να αναπαραστήσει την πραγματικότητα, αλλά να μας δώσει το πέραν της πραγματικότητας, αυτό που δεν μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος οφθαλμός;
Αυτό που επιχείρησε να συλλάβει η φωτογραφία είναι η σκοτεινή πλευρά της υποκειμενικότητας, εκείνη που, δειλά, συνέλαβε ο Rubens , ο Goya, ο Gericault, ο Manet… την πλευρά που συνέλαβε και ταυτόχρονα απελευθέρωσε ολόκληρος ο 20ός αιώνας, εκκινώντας με τις οικοδέσποινες του αιώνα αυτού, τις Δεσποινίδες της Αβινιόν: την πλευρά της επιθυμίας η οποία διέσχιζε ήδη τους αιώνες για να φτάσει από τον Spinoza στον Lacan, την επιθυμία την οποία ο Freud έβαλε στο ντιβάνι και της είπε: «μίλα μας…»
Σκεφθείτε, λοιπόν, κατ’αρχάς, σε τι εμπιστεύονται οι άνθρωποι την ευτυχία τους: στη φωτογραφία, στον φορέα της αμφισβήτησης της ίδιας της πραγματικότητας, στον φορέα της ανάδυσης της σκοτεινής πλευράς της υποκειμενικότητας, ίσως εκείνης που δεν πρέπει να δούμε, γιατί τι τίμημα μπορεί να είναι εξαιρετικά βαρύ: Οιδίποδας, Ορφέας, γυναίκα του Λωτ…
Μήπως πάνε γυρεύοντας;
(…) Ετσι η φωτογραφία γάμου έρχεται να βεβαιώσει εικονικά, άρα αλάνθαστα, τους ναρκισσικούς άξονες του Freud στο γιατί ερωτευόμαστε; για να βρω στον Άλλο αυτό που νομίζω ότι είμαι εγώ, για να βρω στον Άλλο αυτό που θα ήθελα να ήμουν, για να βρω στον Άλλο αυτό που ήμουν κάποτε. Μια συμπληρωματική κατοπτρική εικόνα του εαυτού. Κατά βάθος, η ιδανική «φωτογραφία γάμου» φωνάζει: ερωτεύομαι τη δική μου εικόνα μέσω του καθρεφτη που είναι ο Άλλος. Κι ακόμα χειρότερα: ξεχνούν οι νεόνυμφοι ότι η στιγμή της πιο μεγάλης νίκης τους που είναι η «φωτογραφία γάμου» είναι, ακριβώς, η στιγμή της πιο μεγάλης ήττας τους, αφού η φαντασίωση της ταύτισης αδρανοποιεί την επιθυμία, η οποία πυροδοτείται από τη διαφορά.
(…) «Πραγματικότητα είναι ό,τι έχει φωτογραφηθεί», βεβαιώνει η Sontag.
Σαν να υπάρχει μια αμφιβολία για τι τι είναι πραγματικό, μια αγωνία για το τι είναι ταυτότητα, ένα ερωτηματικό στη θέση της βεβαιότητας. Ιδιαίτερα τούτη την εποχή όπου ζούμε στα αποκαΐδια της κατάσβεσης των «Μεγάλων Αφηγήσεων», στη Μετα-Lyotard εποχή, της ρευστότητας των ορίων, των «fake news», όπου η έννοια του «Μεταμοντέρνου» δεν αρκεί για τον προσδιορισμό της εποχής, όπου η εποχή προσδιορίζεται μέσω της απροσδιοριστίας.
Εκείνη όμως τη στιγμή, τη στιγμή του γάμου, τη στιγμή του «κλικ» της μηχανής, όλα τα αινίγματα έχουν λυθεί. Η αγωνία έχει κατευναστεί, το ζευγάρι και οι συμμετέχοντες έχουν μια ταυτότητα, η οποία ακουμπά σε μια πραγματικότητα, εφάπτεται μιας βεβαιότητας, είναι νύφη και γαμπρός, λουσμένοι στο φως – του φλας!
Όχι προσωρινά. Για πάντα.
Η φωτογραφία μπορεί να το βεβαιώσει.
Έτσι, ο άνθρωπος κερδίζει μια διπλή αθανασία: και εκείνη που προκύπτει από το γεγονός του γάμου και εκείνη που προκύπτει από την φωτογραφία.
το απόσπασμα δημοσιεύεται κατόπιν αδείας του συγγραφέα
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση του παρόντος
(ολόκληρου ή αποσπασμάτων) χωρίς την έγγραφη άδεια του συγγραφέα
© periopton.com
Nota bene
ο Φώτης Καγγελάρης είναι Διδάκτωρ Ψυχοπαθολογίας
του Πανεπιστημίου του Παρισιού, συγγραφέας.
φωτογραφία γάμου
Η ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ
(μια ματιά στις ανθρώπινες σχέσεις)
ΑΘΗΝΑ 2019
εκδόσεις ΕΥΡΑΣΙΑ
περίοπτον 