διαφορετικότητα και συμπερίληψη

6′ διάβασμα

Posing Modernity: The Black Model from Manet and Matisse to Today

Η γκαλερί τέχνης Wallach στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια και το Musée d’Orsay στο Παρίσι συνεργάστηκαν και παρουσιάζουν μια διαδοχική έκθεση, με τίτλο -γι’αυτήν της Νέας Υόρκης- ‘Posing Modernity: Το μαύρο μοντέλο από τον Manet και τον Matisse μέχρι σήμερα’ και ‘Το Μαύρο μοντέλο, από τον Géricault στον Matisse’ γι’αυτήν που αφορά το Παρίσι. Η έκθεση θα διαρκέσει στη Wallach, από τις 24 Οκτωβρίου 2018 έως τις 10 Φεβρουαρίου 2019 και στη συνέχεια θα συνεχιστεί στο Musée d’Orsay, από τις 26 Μαρτίου έως τις 14 Ιουλίου 2019.

Αυτή η έκθεση διερευνά τους μεταβαλλόμενους τρόπους αναπαράστασης της μαύρης φιγούρας ως κεντρικής σημασίας για την ανάπτυξη της σύγχρονης τέχνης. Οι αλληλεπιδράσεις και οι επιρροές των μοντέλων στους ζωγράφους, τους γλύπτες και τους φωτογράφους επισημαίνονται μέσω αρχειακών φωτογραφιών, αλληλογραφίας και ταινιών. Οι καλλιτέχνες που παρουσιάζονται στην έκθεση -από την αυγή αυτής της πρακτικής στο Παρίσι, μέχρι σήμερα- απεικόνισαν μαύρα μοντέλα κατά τρόπο αντίθετο με τις τυπικές αναπαραστάσεις της εποχής. Τα έργα συμπεριλαμβάνουν την ελάχιστα γνωστή, πολυφυλετική πτυχή του περιβάλλοντος κάθε καλλιτέχνη. Καταδεικνύουν ταυτόχρονα την εξελικτική διαδρομή της έγχρωμης παρουσίας από το παρασκήνιο, στο άπλετο φως του προσκηνίου.

Στη Νέα Υόρκη, η παρουσίαση επικεντρώνεται συγκεκριμένα στη μαύρη γυναικεία φιγούρα, ξεκινώντας από τις απεικονίσεις του Edouard Manet, της Laure, στη δεκαετία του 1860, το μοντέλο που ποζάρισε ως υπηρέτρια για τον πίνακα ‘Ολυμπία’. Στο Παρίσι, μια ευρύτερη και διευρυμένη επεξεργασία της μαύρης μορφής, θα ξεκινά με πορτρέτα των Marie-Guillemine Benoist και Jean-Louis André Théodore Géricault στις αρχές του 19ου αιώνα.

Το Παρίσι στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ήταν μια πόλη σε κίνηση, και επίσης είναι -αναμφισβήτητα- η πιο ολοκληρωμένη στον κόσμο. Καθώς ήταν σχεδόν απαλλαγμένη από το φαινόμενο του ρατσισμού, είχε το μερίδιό της από διάσημες μαύρες και διαφυλετικές παρουσίες, μεταξύ των οποίων και ο Αλέξανδρος Δουμάς, πλούσιος και διάσημος από τα θεατρικά του και από μυθιστορήματα όπως «Οι τρεις Σωματοφύλακες», που δημοσιεύθηκε το 1844.

Με την κατάργηση της δουλείας στις γαλλικές αποικίες μετά την Επανάσταση του 1848, ο έγχρωμος πληθυσμός της πόλης άρχισε να αυξάνεται. Οι νεοεισερχόμενοι από τη γαλλική Καραϊβική συχνά εγκαθίσταντο στο βόρειο τμήμα της πόλης, με τις γυναίκες να βιοπορίζονται συνήθως ως υπηρέτριες, εκδιδόμενες, πλανόδιες πωλήτριες ή μοντέλα καλλιτεχνών. Οι μαύρες νταντάδες έγιναν σύμβολο κύρους. Αυτές οι γυναίκες υιοθέτησαν την γαλλική φορεσιά, αλλά κράτησαν τα καλύμματα της κεφαλής τους, που ονομάζονται φουλάρια.

Édouard Manet, παιδιά στους κήπους Tuileries, 1861–62. ©Rhode Island School of Design, Providence

Jacques-Eugène Feyen, το φιλί του μωρού, 1865 ©Palais des Beaux-Arts, Lille

Édouard Manet, La Negresse (πορτραίτο της Laure), 1863. © Pinacoteca Giovanni e Marella Agnelli. Turin.

Thomas Eakins_s “γυναίκα μοντέλο” (προηγούμενος τίτλος ‘La Negresse’) circa 1867-69 ©De Young Museum, San Francisco, California

Και στη Νέα Υόρκη και στο Παρίσι, η έκθεση διερευνά το έργο της ομάδας των ιμπρεσιονιστών της εποχής του Manet, συμπεριλαμβανομένων των Frederic Bazille, Edgar Degas και του φωτογράφου Nadar και γλυπτών όπως ο Charles Henri Joseph Cordier και ο Jean-Baptiste Carpeaux. Επίσης παρουσιάζονται πίνακες ζωγραφικής, σχέδια και εκτυπώσεις του Henri Matisse (πριν και μετά τις επισκέψεις του στο Χάρλεμ του 1930).

Charles Alston, κορίτσι με κόκκινο φόρεμα, 1934. ©Harmon and Harriet Kelley foundation for the Arts, San Antonio

Félix Nadar, πορτραίτο γυναίκας των Αντιλλών, Μαρία. ©Ministère de la Culture, France

Edgar Degas, η δεσποινίς LaLa στο τσίρκο Fernando, 1879. ©J. Paul Getty Museum, Los Angeles.

Édouard Manet, η ερωμένη του Μπωντλαίρ (πορτραίτο της Jeanne Duval), 1862. ©Museum of Fine Arts, Budapest

Edouard_Manet ‘Ολυμπία’, 1863 ©Musée d’Orsay, Paris

Henri Matisse, γυναίκα στα άσπρα, 1946. ©Des Moines Art Center

Félix Nadar, πορτρέτο της ιππέως Selika Lazevski (1891) ©Ministère de la Culture, France

Με μια διεπιστημονική προσέγγιση, που επικεντρώνεται στη σχέση μεταξύ της ιστορίας της τέχνης και της ιστορίας των ιδεών, η έκθεση θα μελετήσει τα αισθητικά, πολιτικά, κοινωνικά και φυλετικά ζητήματα καθώς και το πεδίο της φαντασίας. Δηλαδή όλα τα οποία αποκαλύπτονται στην αναπαράσταση των έγχρωμων μορφών στις εικαστικές τέχνες και την κληρονομιά αυτών των απεικονίσεων για διαδοχικές γενιές καλλιτεχνών, από τις προσωπογραφίες των Charles Alston και William H. Johnson, της περιόδου Harlem Renaissance, και φτάνοντας στους μεταπολεμικούς σύγχρονους και μοντέρνους καλλιτέχνες, από τη Romare Bearden έως σήμερα.

Σε κάθε περίπτωση, τα μαύρα μοντέλα θέτουν ή εγείρουν το ζήτημα της νεωτερικότητας: τι είναι αυτό, ποιος το κάνει, για ποιό λόγο; Αυτά σκιαγραφούν έντονα το ρόλο του μοντέλου ως συνεργάτη του καλλιτέχνη, σαν διεισδυτικές μετρήσεις του νεωτερισμού, αντικατοπτρίζοντας τις φυλετικές συμπεριφορές τόσο των καλλιτεχνών όσο και της εποχής τους.

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο αναδημοσίευση/χρήση/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου, (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)

επιμέλεια-μετάφραση-προσαρμογή: Κάππα Λάμδα

© periopton.com