4΄διάβασμα
Η φωτογραφική απομίμηση γνωστών ζωγραφικών έργων είναι μια πρακτική που χρονολογείται από την απαρχή του μέσου και επιχειρείται έκτοτε με αυξομειούμενη ένταση και συχνότητα. Ουσιαστικά αποτελεί την δισδιάστατη εκδοχή της πρωταρχικής μορφής του tableau vivant*, αυτού του παιχνιδιού συναναστροφής όπου οι συμμετέχοντες ντύνονταν ανάλογα, χρησιμοποιούσαν σκηνικά, κατάλληλα φόντα και πόζες, για την επανασκηνοθεσία της αρχικής εικόνας. (Μια πληροφορία σχετικά μ’αυτήν τη δραστηριότητα περιέχεται στο έργο «Εκλεκτικές συγγένειες» του Γκαίτε, όπου ο Κόμης δηλώνει: «Υπάρχουν εδώ πολλοί άνθρωποι με αρμονικές αναλογίες που είναι σίγουρα σε θέση να μιμούνται τις κινήσεις και τις στάσεις των έργων ζωγραφικής. Τέτοια tableau απαιτούν πολλές και επίπονες ρυθμίσεις, το ξέρω, αλλά παράγουν ένα απίστευτο αποτέλεσμα.» κεφ.ΧΧΙΙΙ σελ.235)
Έτσι και στη φωτογραφική εκδοχή αναδημιουργίας σκηνών, η πρόκληση με την οποία ερχόταν αντιμέτωπος ο φωτογράφος, ήταν η, κατά το δυνατόν, πλησιέστερη προς το πρωτότυπο αισθητική, σκηνογραφική και ενδυματολογική προσέγγιση. Ξεκινώντας από τους πρωτοπόρους αυτού του είδους φωτογραφίας τον David Octavius Hill και τον Robert Adamson οι οποίοι -μεταξύ άλλων- αναπαρέστησαν δραματικά τις εικόνες των στρατιωτών σε «δράση», η σκηνοθεσία αφηγηματικών tableaux έφτασε μέχρι τις μέρες μας με τη Cindy Sherman να δημιουργεί τη σειρά “Film Stills», τον Bernard Faucon με τις «Les Grandes Vacances» του και τον Eugenio Recuenco με την φωτογραφική ερμηνεία έργων του Picasso. (για τον Recuenco βλέπε και παλαιότερη δημοσίευση: φωτογραφικός κυβισμός).
Ανάλογα λοιπόν με την προσέγγιση εξαρτάται και το μέγεθος του αντικτύπου στον θεατή, το οποίο είναι δυνατόν να κυμαίνεται στα δυο άκρα του φάσματος, από μεγάλος και εντυπωσιακός έως μικρός και κοινότοπος. Στην συγκεκριμένη περίπτωση των σκηνοθετημένων φωτογραφιών του Youry Bilak – πολεμικού φωτογράφου Ουκρανικής καταγωγής- η τυχόν κοινοτοπία έχει αναιρεθεί από δυο γεγονότα∙ πρώτον ότι η σκηνοθεσία έγινε σε χώρους με το στίγμα της εντοπιότητας, και δεύτερον ότι τους ρόλους των πρωταγωνιστών των ζωγραφικών έργων, έχουν αναλάβει άτομα που εμπλέκονται σε πολεμικές επιχειρήσεις και οι οποίοι βρήκαν τον χρόνο αλλά πάνω απ’ όλα την ψυχική ευεξία να υποδυθούν ένα αποστασιοποιημένο άλλο, ένα μετατιθέμενο και μεταλασσόμενο στο χρόνο αντίγραφο. Φωτογραφικά tableaux, που παραπέμπουν σε εικόνες που πολλοί από εμάς έχουν σταθεί μπροστά τους γοητευμένοι από το φώς, την κίνηση και την εκπεμπόμενη ενέργεια, στοιχεία τα οποία παραμένουν αναλλοίωτα είτε βλέπουμε τις πρωτότυπες είτε αναπαραγωγές τους, και τα οποία ακολουθούν το ύφος των van Gogh, Delacroix, da Vinci and Rembrant.
*στο κείμενο αναφέρεται το tableau vivant αμετάφραστο γιατί θεωρώ ότι οποιαδήποτε προσπάθεια απόδοσης του όρου στα ελληνικά (όπως π.χ. ‘ζωντανός πίνακας’ ή ‘ζώσα σκηνική εικόνα’ κλπ.) αποβαίνει άκαρπη. Αρκετών ξένων λέξεων η μετάφραση δεν σηματοδοτεί την ίδια έννοια με την πρωτότυπη∙ όπως ας πούμε η γαλλική λέξη Grand, σε οποιοδήποτε βαθμό του επιθέτου ‘μεγάλος’ και αν μεταφραστεί, δεν καταφέρνει ν’αποδώσει επακριβώς το νόημα. Πώς μεταφράζεται η λέξη Grand cru;
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα
όλες οι φωτογραφίες – all photos © Youry Bilak
© periopton.com
περίοπτον 