5′ διάβασμα
Το 1898, ο Μορίς Ζουαγιάν φωτογράφησε έναν παιδικό του φίλο να αφοδεύει στην παραλία. Οι φωτογραφίες πιθανόν θα είχαν ξεχαστεί, εαν ο φίλος του Ζουαγιάν δεν ήταν ο Ανρί ντε Τουλούζ-Λωτρέκ, ο καταξιωμένος ζωγράφος. Οι προθέσεις τους για τη λήψη αυτών των φωτογραφιών και οι μετέπειτα δημοσιευμένες, από τους ίδιους, καρτ-ποστάλ ήταν ασαφείς (και οπωσδήποτε δεκτικές σε οποιουσδήποτε κατευθυντήριους υπότιτλους -θα μπορούσε ας πούμε να αναγράφεται «ars similis casus» ή ακόμη «η γνώμη του ζωγράφου για αυτούς που θεωρούν τους εαυτούς τους και τα χλιαρά έργα τους περισσότερο σημαντικά απ’ότι πραγματικά είναι»). Παρ’όλα αυτά παραμένουν οι πρώτες φωτογραφικές μαρτυρίες με διασημότητες να συμπεριφέρονται περίεργα, έναν αιώνα πριν τα λαϊκά περιοδικά, ανατυπώνοντας το Διαδίκτυο, κάνουν τέτοιου είδους αδιακρισίες γνωστές και διαδεδομένες. Με αφετηρία αυτή τη φωτογραφία, κατέληξα πάλι στον διάλογο των ιμπρεσιονιστών ζωγράφων -ιδιαίτερα των μετα-ιμπρεσιονιστών- με τη φωτογραφική τέχνη (βλέπε και άρθρο «Ζωγραφική και φωτογραφία» που αναρτήθηκε στις 30/3/2014).
Η εφεύρεση και η χρήση της φωτογραφίας ενέπνευσε τους ιμπρεσιονιστές να συλλάβουν τη στιγμή στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Η σύνθεση – ο τρόπος που παρουσιαζόταν ζωγραφικά μία σκηνή – προσομοίαζε συχνά με ένα φωτογραφικό στιγμιότυπο.
Ειδικότερα ο Τουλούζ-Λωτρέκ οδηγούμενος απο την παρόρμηση, να αποτυπώσει ζωγραφικά όχι μόνον την έννοια του καθημερινού αλλά και την αίσθηση του στιγμιαίου, πράγμα ανέφικτο μέσω των ζωγραφικών τεχνικών, κατέφυγε στην ικανότητα καταγραφής του άμεσου που η τέχνη της φωτογραφίας διέθετε. Δεν υπάρχουν μαρτυρίες ότι ο ίδιος είχε τη γνώση και την δεξιότητα χειρισμού της φωτογραφικής μηχανής. Δεν υπάρχουν φωτογραφίες δημιουργημένες απο τον ίδιο, αντίθετα ανέθετε σε διάφορους-επαγγελματίες ή ερασιτέχνες- φίλους του φωτογράφους να αποτυπώνουν σε φίλμ τις εικόνες που σχημάτιζε στο μυαλό του και τις οποίες θα χρησιμοποιήσει αργότερα ως μοντέλα ή πρότυπα για την τέχνη του. Ακόμη μέσω της φωτογραφίας, μπορούσε να τεκμηριώνει οπτικά πάνω σε χαρτιά αλμπουμίνης ολοκληρωμένες εργασίες του από παραστάσεις κλπ. Η δημιουργικότητά του ξετυλίγεται, ανόθευτη με αυτο-αμφισβήτηση ή χιούμορ.
Πράγματι, ο Τουλούζ-Λωτρέκ πέρα απο το γεγονός ότι ήταν εξαιρετικά ευφυής και υπερβολικά προικισμένος και άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της τέχνης, είχε επίσης ένα ιδιαίτερο φωτογραφικό μάτι όπως -σχεδόν- κανένας άλλος καλλιτέχνης της εποχής του. Οτιδήποτε και αν είναι αυτό που έχει απεικονίσει και πώς το έκανε θα ήταν αδιανόητο χωρίς τη φωτογραφία. Αυτό δεν αποδεικνύεται μόνο απο τις ευφυείς συνθέσεις του με τις αφαιρετικές φιγούρες, αλλά και με το σχηματικό ύφος του που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτό: όπως ακριβώς η σύγχρονη φωτογραφία το είχε ως στόχο της, έτσι και ο Τουλούζ-Λωτρέκ, επεδίωκε μεγαλύτερο αυθορμητισμό στην καταγραφή της φευγαλέας στιγμής. Αξίζει να σημειωθεί ότι καμία από τις εικόνες του με το χαρακτηριστικό τεκμηριωτικό τους ύφος, υποδηλώνουν της ημέρες της σχολαστικής οργάνωσης και την επεξεργασία που απαιτείται για την δημιουργία τους. Σ’αυτή τη φάση ακριβώς η φωτογραφία αμφισβήτησε έντονα τη ζωγραφική γιατί ήταν άμεση και αντιπροσώπευε την πραγματικότητα. Οι Γάλλοι ιμπρεσιονιστές βέβαια αντέδρασαν αναλόγως, εισάγοντας τη δική τους ιδιαίτερη προοπτική μιας σκηνής στα έργα τους. Χρησιμοποίησαν επίσης ένα ευρύ φάσμα χρωμάτων, που τους διαφοροποίησε από τη φωτογραφία η οποία ήταν διαθέσιμη μόνο σε απρόμαυρο περιορισμό που επέβαλλε το υλικό (φίλμ) εκείνη την εποχή. Και αλήθεια ποιος θα μπορούσε να ζωγραφίσει τον παραμυθώδη, ηδονικό και στο όριο κόσμο των σπιτιών του έρωτα της Μονμάρτρης, τις σαγηνευτικές απολαύσεις και τις μοναχικές πτώσεις ή την καταστροφή και την μελαγχολία που κρύβονται πίσω από τις φωτεινές προσόψεις τους, με τόση ειλικρίνεια και ρεαλισμό -σχεδόν φωτογραφικά- όπως έκανε ο Τουλούζ-Λωτρέκ;
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο αναδημοσίευση/χρήση/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου, (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα
© periopton
περίοπτον 