7΄διάβασμα

…πτυχιακή εργασία της Λίνας Αουάντ – Πολέμη
σπουδάστριας του τμήματος Φωτογραφίας του Τ.Ε.Ι. Αθηνών

01a

Μία εργασία που αποδεικνύει την ευτυχή συνύπαρξη των δύο κόσμων, ψηφιακού και αναλογικού, καθώς και την διάχυση των μεταξύ τους δημιουργικών ορίων.
Το κείμενο που ακολουθεί -για να γίνει ευκολότερη η προσέγγιση των εικόνων- αποτελείται από επιλεγμένα αποσπάσματα της θεωρητικής υποστήριξης της εργασίας, η οποία λόγω του όγκου της δεν ήταν δυνατόν να δημοσιευθεί ολόκληρη.

Με την πτυχιακή εργασία με τίτλο Πλαίσιο Ανάγνωσης και Ανοικειότητα, επιχειρώ μια προσέγγιση του ανοίκειου και της σχέσης του με το πλαίσιο ανάγνωσης στο επίπεδο της φωτογραφικής προσέγγισης.
Δανειζόμενη εικόνες ζωγραφικών έργων, προτείνω μια επανατοποθέτηση του πλαισίου παραθέτοντας τους πίνακες στον εξωτερικό χώρο, ανατρέποντας έτσι την συνήθη συνθήκη ανάγνωσης που είναι το πλαίσιο του μουσείου. Μέσα από την ψευδαίσθηση στο επίπεδο της ορατής πραγματικότητας, επιχειρώ την δημιουργία μιας ανοίκειας συνθήκης που ως αποτέλεσμα να οδηγεί το έργο και τον θεατή σε μια σχέση αβεβαιότητας.

 

 

-Πλαίσιο ανάγνωσης
Για να κατανοήσουμε τις εικόνες θα πρέπει να ξέρουμε την θεματολογία που πραγματεύονται καθώς και την περίοδο δημιουργίας τους (ιστορικός χρόνος, κοινωνικό περιβάλλον, πολιτικό κλίμα…)[1]. Μολονότι κάθε εικόνα ενσωματώνει έναν τρόπο θέασης, η αντίληψη ή η εκτίμησή μας για μια εικόνα εξαρτάται επίσης από τον δικό μας τρόπο θέασης. Ωστόσο, όταν μια εικόνα παρουσιάζεται ως έργο τέχνης, ο τρόπος με τον οποίο την αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι, επηρεάζεται από αρκέτες παραδοχές όπως η ομορφιά, η αλήθεια, ο πολιτισμός, η μορφή, η διάνοια, το γούστο, το status κτλ[2]. Ο χώρος επίσης παίζει σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε το έργο. Κατά κάποιον τρόπο κατευθύνει την ερμηνεία.

-Το ανοίκειο
Πρόκειται για μια έννοια, γέννημα της γερμανικής κουλτούρας των αρχών του 20ου αιώνα. Η αποσαφήνιση της είναι μέχρι και σήμερα δύσκολη μια και συνδέεται άμεσα με την ψυχοσύνθεση του ανθρώπου. Σε γενικές γραμμές, ανοίκεο είναι κάτι που μας προκαλεί φόβο και γεννά μέσα μας το αίσθημα της απώθησης… Για τον Freud πρόκειται για μια μορφή του τρομαχτικού, η οποία ανάγεται σε κάτι γνωστό και οικείο από το παρελθόν που έχει υποστεί απώθηση και επανέρχεται στο φως. Κατά τον ίδιο, η αγωνία και ο φοβός είναι η μορφή με την οποία επανέρχεται ένα απωθημένο συναίσθημα, ακριβώς επειδή η απώθηση κάθε συναισθήματος το μετατρέπει σε αγωνία[3].

-Προσεγγίζοντας το ανοίκειο μέσα από τη φωτογραφία
Η εργασία αυτή αποτελεί την εξέλιξη μιας ιδέας που ξεκίνησε φωτογραφικά το 2012 στο εργαστήριο Μορφές Τέχνης ΙΙΙ. Εκείνη την περίοδο παρατηρούσα οτιδήποτε μπορεί να παρομοιαστεί με κάδρο, όπως οι διαφημιστικές πινακίδες σε οροφές και μεγάλους δρόμους, τα μεγάλα παράθυρα του τραμ ή ακόμα και επιφάνειες τοίχων που έχοντας πάνω τους άλλα στοιχεία (γκράφιτι, φυτά κτλ), σχημάτιζαν ένα κενό. Όταν ξεκίνησα να τα παρατηρώ, αναρωτιόμουν τι θα μπορούσε να γίνει αν σε αυτά τα «κάδρα» αντικατασταθεί η εικόνα με μια άλλη. Για την εργαστηριακή άσκηση, φωτογράφισα διαφημιστικά πλαίσια και αντικατέστησα τις αφίσες με φωτογραφίες από άστεγους και τοξικομανείς, θέλοντας να κάνω ένα κοινωνικό σχόλιο. Η κατασκευή του διαφημιστικού πλαισίου λόγω του (μεγάλου) μεγέθους της, έδινε μεγαλύτερη έμφαση και υπερτόνιζε το σχόλιο που ήθελα να κάνω.
Συνεχίζοντας να με ενδιαφέρουν αυτά τα «κάδρα» σήμερα, θέλησα να «παίξω» δημιουργικά δοκιμάζοντας έναν διαφορετικό συνδυασμό εικόνων, χωρίς αυτή τη φορά να θέλω να κάνω απαραίτητα κάποιο σχόλιο. Ήθελα κυρίως μέσα από τους συνδυασμούς να ανακαλύψω τι μπορεί να προκύψει. Χαζεύοντας στο διαδίκτυο πέτυχα μια δημοσίευση για έναν Γάλλο καλλιτέχνη της street art, τον Εtienne Lavie[4], ο οποίος χρησιμοποίησε τα διαφημιστικά πλαίσια στους δρόμους και στα μέσα μαζικής μεταφοράς της Γαλλίας, τοποθετώντας πάνω τους ζωγραφικά έργα. Το project έχει τίτλο «OMG, Who Stole My Ads?» και σκοπός του ήταν να χρωματίσει την καθημερινή ρουτίνα, προσκαλώντας τους περαστικούς να χαλαρώσουν βλέποντας έργα τέχνης. Με αφορμή την δουλειά του Lavie, σκέφτηκα πως η ζωγραφική και το ασυνήθιστο πλαίσιο ανάγνωσης θα μπορούσαν να είναι μια πρώτη απόπειρα συνδυασμού ετερόκλητων στοιχείων… Ξεκίνησα να φωτογραφίζω βραδινές ώρες τα κάδρα, τα πλαίσια που παρατηρώ τόσο καιρό και έπειτα έψαχνα να βρω τον πίνακα που θα ταίριαζε πάνω τους. Τα κριτήρια επιλογής του εκάστοτε ζωγραφικού έργου ήταν απλά. Έπρεπε να δένουν χρωματικά και να ταιριάζουν με κάποια στοιχεία της φωτογραφίας. Μια από τις πρώτες εικόνες που έφτιαξα – ακολουθώντας τον Etienne Lavie – ήταν ο σταθμός Βικτώρια και ο πίνακας που διάλεξα ήταν Η δολοφονία του Μαρά, έργο του Jacques-Louis David (1793).
Ο λόγος που σκέφτηκα τον δολοφονημένο Μαρά ήταν γιατί το χρώμα στα πλακάκια του σταθμού παραπέμπει σε χειρουργείο, ακόμα και σε νεκροτομείο. Συνέχισα να φωτογραφίζω σημεία μέσα στην πόλη και να ψάχνω τον πίνακα που θα οικειοποιηθώ…Η ερμηνεία του όρου και η κατανόηση του αποδείχτηκε ιδιαίτερα δύσκολη και στο κομμάτι της έρευνας αλλά και πρακτικά στην φωτογράφηση – το ανοίκειο έχει πολλές εκφάνσεις και αρκετούς παράγοντες πρόκλησης. Μέσα από την εργασία μου επιχείρησα την επαναπροβολή μιας παρελθοντικής κατάστασης, μέσα από τη ζωγραφική, στο παρόν. Με αυτό τον τρόπο θέλησα να φτιάξω μια νέα εικόνα στην οποία θα επικοινωνούν δυο αντίθετοι κόσμοι. Ο πρώτος είναι η ορατή πραγματικότητα (μέσω της φωτογραφίας) ενώ ο δεύτερος είναι αυτός της ζωγραφικής απεικόνισης, ένας κόσμος γνωστός από παλιά, με φιγούρες που αναλογούν στην περίοδο δημιουργίας των έργων και εκ διαμέτρου αντίθετες με το σήμερα. Αναμειγνύοντας τις εικόνες δημιουργείται ένας μορφολογικός δεσμός, που θα μπορούσε να κατευθύνει τον θεατή στο να δει αυτό που έβλεπα και εγώ. (κείμενο και φωτογραφίες © Λίνα Πολέμη)

[1] Marchal Mcluhan (1964 : 7)
[2] John Berger (1972 : 10)
[3]Sigmund Freud (Ανοίκειο1919 : 48)
[4]. Etienne Lavie : Γάλλος καλλιτέχνης της street art. Ασχολείται κυρίως με τα installations.

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)

επιμέλεια: Κάππα Λάμδα

© periopton.com