Ένα τολμηρό έργο στο κέντρο του Παρισιού.

αφιερωμένο στους αρχιτέκτονες του τμήματος φωτογραφίας

Οι φωτογραφίες που τυχαία είδα, με μία παράξενη μεταλλική κατασκευή που μοιάζει να στριμώχνεται για να χωρέσει σε ένα μικρό Παρισινό προαύλιο, με εντυπωσίασαν για την συγκρουσιακή διάθεση προς το παρελθόν και την τολμηρότητα του εγχειρήματος, που αποφάσισα να τις δημοσιεύσω παρά τον φαινομενικά παράταιρο προς το periopton χαρακτήρα τους.
Το συγκεκριμένο κτίριο είναι η νέα έδρα του Ιδρύματος Jérôme Seydoux-Pathé, παράρτημα της Γαλλικής κινηματογραφικής εταιρείας Pathé όπου στεγάζονται τα ιστορικά αρχεία της. «Ξεκινήσαμε με ένα τετράγωνο κουτί, αλλά διαπιστώσαμε ότι αυτό το οργανικό σχήμα ανταποκρινόταν πολύ καλύτερα στους περιορισμούς του χώρου», εξηγεί ο επικεφαλής αρχιτέκτονας Thorsten Sahlmann. «Δημιουργήσαμε ωφέλιμο χώρο για το ίδρυμα παραχωρώντας παράλληλα αέρα και φως στους γείτονες που ζουν γύρω. Δεν θα μπορούσε να γίνει αυτό με ένα κτίριο με πιο ορθογώνιο σχήμα.»
Το ίδρυμα ανέθεσε το 2006 στο γνωστό αρχιτεκτονικό γραφείο του Παρισιού Renzo Piano Building Workshop την ανέγερση της νέας έδρας της, στο χώρο ενός παλιού σινεμά κοινώς γνωστού ως κινηματογράφος Ροντέν. (από το γεγονός ότι νεαρός καλλιτέχνης ακόμα, ο Auguste Rodin δημιούργησε δύο γλυπτά για την πρόσοψη του κτιρίου.) Υπήρχε ήδη ένα ορθογώνιο κτίριο πίσω από την ιστορική πρόσοψη, αλλά καταλάμβανε ολόκληρη την αυλή, την περιτριγυρισμένη από πολυκατοικίες, και οι αρχιτέκτονες ήθελαν να απελευθερώσουν το χώρο. Η πρακτική λύση, σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα Thorsten Sahlmann, ήταν κάτι περισσότερο οργανικό. Το γραφείο Renzo Piano Building Workshop έχει αρκετή εμπειρία στο να συγχωνεύει το ιστορικό με το μοντέρνο, έχοντας δημιουργήσει, το ενταγμένο στον αστικό ιστό, μουσείο τέχνης Centre Georges-Pompidou (το γνωστό Μπομπούρ) στο κέντρο του Παρισιού. Στο Παρίσι, όπου οι αρχές της πόλης έχουν κάνει μεγάλες προσπάθειες για τη διατήρηση του χαρακτήρα του, με την εφαρμογή αυστηρών οικοδομικών περιορισμών που ως γνωστόν περιορίζει τα ύψη των νέων κατασκευών σε λίγους μόνο ορόφους (οικοδομικοί περιορισμοί οι οποίοι δυστυχώς δεν θεσπίστηκαν ποτέ στην νεοκλασική και εκλεκτικιστική αρχιτεκτονικά Αθήνα, με αποτέλεσμα αυτά τα δυστοπικά κατασκευάσματα που ονομάζονται πολυκατοικίες. Βλέπετε εμείς είμαστε ικανότατοι στην εφαρμογή του προφανούς και του ελάχιστου). Επίσης έχτισε τη Βιβλιοθήκη Morgan στη Νέα Υόρκη υπό παρομοίως σφιχτούς αστικούς περιορισμούς. Το κλειδί, λέει ο Sahlmann, είναι να «διατηρείται ένα στρώμα της ιστορίας, χωρίς να επισκιάζεται. Η πρόσοψη είναι ένα δείγμα του 19ου αιώνα, και εμείς προσθέσαμε ένα στοιχείο που είναι απολύτως εναρμονισμένο σε κλίμακα- και σέβεται τις υπάρχουσες κατασκευές,» εξηγεί ο ίδιος, σημειώνοντας ότι η νέα δομή είναι ελάχιστα ορατή από το επίπεδο του δρόμου. «Το κτίριο δεν στέκεται στο δρόμο φωνάζοντας, «Εδώ είμαι!» Βρίσκεται εκεί διακριτικά, περιμένοντας κάποιον να το ανακαλύψει.»
Στον αντίποδα αυτών όταν παρατηρείται από πάνω, το κτίριο μοιάζει σαν παραφωνία από τα κτίρια της περιόδου Haussmann στο 13ο διαμέρισμα του Παρισιού, μία σύγχρονη ανάπτυξη κατά μήκος του ιστορικού ορίζοντα της πόλης, σαν ένα περίεργο ζώο που κοιμάται, με απαστράπτον αρθρωτό κέλυφος. Θέλει λίγη ώρα να συνηθίσεις και να συνειδητοποιήσεις το διαφορετικό και το πρωτότυπο. Βέβαια αυτό το διαφορετικό και το πρωτότυπο προσπαθούν πολλοί αρχιτέκτονες να το εφαρμόσουν στην ευρύτερη περιοχή του Παρισιού πιέζοντας για την χαλάρωση των αυστηρών πολεοδομικών κανονισμών με το σκεπτικό ότι ήρθε η ώρα «να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε το Παρίσι ως μια πόλη μουσείο» όπως δήλωσε και ο αρχιτέκτονας Jean Nouvel το 2008. Αλλά με τεράστια προσοχή θα προσέθετα. Αν θέλετε τώρα να πάρετε μία γεύση του τί μπορεί να συμβεί σε μία πόλη μουσείο από επεμβάσεις «στο πνεύμα των καιρών» αλλά εφαρμοσμένες απρόσεκτα σε λάθος περιβάλλον, δείτε τα κτίσματα στη Ερμούπολη, Σύρου που πρόλαβαν να ανεγερθούν πριν προλάβει να χαρακτηρισθεί διατηρητέος οικισμός. Επικίνδυνα πράγματα. Τελικά παρατηρώντας το κτίριο -δυστυχώς από τις φωτογραφίες- δεν μου φάνηκε απωθητικό. Πρωτόγνωρο ναί, ανοίκειο όχι. Βέβαια υπάρχουν πιο ειδικοί από την μετριότητά μου για να εκφέρουν γνώμη.

επιμέλεια-προσαρμογή: Κάππα Λάμδα