Συλλογή Φίλωνα Τσιλομελέτη (μέρος Ι).

11′ διάβασμα

Η συλλογή αυτή αποτελείται από αναλογικές φωτογραφικές μηχανές που συνέλεξε κατά τη διάρκεια του -σύντομου δυστυχώς- βίου του ο γνωστός φωτογράφος Φίλωνας Τσιλομελέτης. Δεν είναι δυνατόν βέβαια να γνωρίζουμε αν υπήρχε κάποιο συγκεκριμένο σκεπτικό για τη συμπλήρωση της συλλογής(ημερομηνία κατασκευής,τύπος μηχανής,χώρα προέλευσης κλπ.) ή οι αγορές γίνονταν τυχαία με βάση το ένστικτο. Παρ’όλα αυτά ανάμεσα στο πλήθος περιέχονται αρκετές φωτογραφικές εξαιρετικά συλλεκτικές, πολλές που αφυπνίζουν μνήμες (ιδίως στους μεγαλύτερους σε ηλικία) καθώς και οι μηχανές πρωτοπόρων Ελλήνων φωτογράφων όπως της Nelly’s, Μπαλάφα κλπ και που με αυτές είναι πολύ πιθανόν να έγινε η καταγραφή εμβληματικών φωτογραφιών. Λίγο μετά τον απροσδόκητο θάνατό του, σχεδόν όλο το σύνολο των μηχανών αποκτήθηκε από το Τ.Ε.Ι. Αθηνών -όπου για χρόνια δίδαξε στο τμήμα Γραφικών Τεχνών- και αξιοποιήθηκε επί προεδρίας Δ.Νίνου εκτιθέμενο μόνιμα, μέσα σε ειδικά κατασκευασμένες προθήκες, στον προθάλαμο του κεντρικού αμφιθεάτρου του Ιδρύματος.

Σημ.1: Η παρουσίαση δεν έχει βασιστεί σε κάποιο ταξινομητικό σχέδιο αλλά είναι αποτέλεσμα προσωπικών μου επιλογών βασιζόμενες ως επί το πλείστον σε σχεδιαστικές ιδιαιτερότητες και κατασκευαστικές -για την εποχή τους- πρωτοτυπίες.

Σημ.2: Ισως ορισμένοι διαφωνήσουν με την τμηματική παρουσίαση, αλλά πρέπει να κατανοήσετε ότι η συγκέντρωση και καταγραφή στοιχείων των μηχανών, είναι μία αρκετά επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία και γι’αυτό το λόγο δεν είναι δυνατόν να παρουσιαστεί όλη η συλλογή μαζί σε μία δημοσίευση(…να έχετε και στο μέλλον κάτι να διαβάζετε).

1. Ferrania Elioflex
Η Ferrania Elioflex είναι μία 6×6 ψευδο TLR (διοπτική ρεφλέξ), που κυκλοφόρησε το 1950. Η κάμερα διαθέτει ένα πτυσσόμενο σκίαστρο με μία μεγάλη οθόνη προεπισκόπησης Brillant. Ενσωματωμένο στο καπάκι είναι ένα αναδιπλούμενο, επεκτάσιμο σκόπευτρο συρμάτινου πλαισίου. Ο φακός για τις λήψεις είναι ένας 85mm f8 Galileo Monog. Η κάμερα παραγόταν επενδεδυμένη με μαύρη, μπλε ή πράσινη δερματίνη.

2. Rolleiflex automat 3
Η Rolleiflex Automat Model 3 είναι μία φωτογραφική μηχανή διοπτική ρεφλέξ (TLR) και μεσαίου φορμά, που κατασκευαζόταν από την Franke & Heidecke στο Braunschweig της Γερμανίας, μεταξύ των ετών 1945-1949. Το μοντέλο Automat 3 είναι επίσης γνωστό ως K4B2.
Όλες οι Rolleiflex της σειράς Automat παρήχθησαν μεταξύ των ετών 1937-1956. Το όνομα Automat αντιστοιχεί στον αυτόματο μετρητή ταινίας που εφαρμόστηκε το 1937. Αυτός ο μετρητής ανιχνεύει το πάχος του φίλμ για να ξεκινήσει την ακριβή μέτρηση των καρέ, καταργώντας την ανάγκη για το κόκκινο παράθυρο που υποχρέωνε τον φωτογράφο να διαβάζει τον αριθμό πλαισίου που υπήρχε τυπωμένος στο πίσω μέρος του φίλμ. Οι φωτογραφικές μηχανές Rolleiflex TLR ήταν διάσημες και η σταθερή επιλογή των φωτορεπόρτερς και των φωτογράφων studio για δεκαετίες.

3. Seagull 4
Η Seagull TLR παράγονταν από το εργοστάσιο Shanghai General Camera. Η πρώτη μηχανή διοπτική ρεφλέξ(TLR) χρονολογείται από το 1959, και εύστοχα ονομάστηκε «Η Σαγκάη.» Αυτό το αρχικό σχέδιο – καθώς και οι κάμερες που υπάρχουν σήμερα – είχε βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στη θρυλική Franke & Heidecke Rolleiflex, οι οποίες είναι αναμφισβήτητα η καλύτερη σειρά TLR φωτογραφικών μηχανών που κατασκευάστηκε ποτέ. Μετά από αρκετά χρόνια επιτυχημένων πωλήσεων στο εσωτερικό, ετοιμάστηκε και μια έκδοση για εξαγωγή με το όνομα Seagull-4. Αυτή η φωτογραφική ορόσημο, και οι διάδοχοί της απολαμβάνουν της ευρείας αποδοχής απ’όλο τον κόσμο ως μια φθηνή αλλά ποιοτική επιλογή που απευθύνεται στους ενθουσιώδεις του μεσαίου φορμά.

4. Kodak Duaflex
Η Kodak Duaflex είναι μια μηχανή ψευδο TLR  η οποία δέχεται φίλμ τύπου 620 και κατασκευαζόταν από την Kodak στις ΗΠΑ, τον Καναδά, και την Αγγλία. Οι αρχικές εκδόσεις ήταν διαθέσιμες από τον Δεκέμβριο του 1947 έως τον Σεπτέμβριο 1950 στις ΗΠΑ, και το 1949 – 1955 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Duaflex IV σταμάτησε να παράγεται στις ΗΠΑ τον Μάρτιο του 1960.
Οι διάφοροι τύποι Duaflex είχαν σώμα από βακελίτη (που η Kodak τον ονοματοδοτεί ως «Kodadur»), με μεταλλικά εξαρτήματα και τελειώματα, και ήταν διαθέσιμοι είτε με ένα απλό φακό σταθερής εστίασης 75 χιλιοστών f/15 Kodet, ή με έναν 72 χιλιοστών f/8 φακό Kodar τριών στοιχείων πρσαρμοσμένο σε ένα φορέα που διέθεται στοιχείο εστίασης (στα 3,5 πόδια). Ο φακός Kodar είχε διαφράγματα Waterhouse των f / 8, 11, και 16. Το κλείστρο είχε ταχύτητες «I» και «Β», και ήταν συγχρονισμένο για χρήση με φλάς Flasholder Kodalite (που χρησιμοποιούσαν και άλλα μοντέλα Kodak μεταξύ αυτών και η Brownie Hawkeye). Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της γραμμής Duaflex ήταν η πρόληψη διπλο-έκθεσης, δηλαδή έπρεπε εκ των προτέρων να γυρίσει το φίλμ για την επόμενη έκθεση (απο το αντίστοιχο κουμπί), για να μπορέσει το κλείστρο να ενεργοποιηθεί. Αυτή η δυνατότητα θα μπορούσε να παρακαμφθεί πιέζοντας το μικρό μοχλό κάτω από το κουμπί του κλείστρου.

5. Flexaret automat
Η Flexaret VII είναι η τελευταία από μία σειρά μηχανών TLR  που κατασκευάζονται από τη Meopta (και τους προκατόχους της) στην πρώην Τσεχοσλοβακία. Είναι μια πλήρως μηχανική κάμερα με σώμα αποκλειστικά μεταλλικό. Αποτελεί μία στιβαρή κατασκευή και έχει μερικά προηγμένα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που αντικατοπτρίζουν τα πρότυπα Rolleicord και Rolleiflex από την ίδια περίοδο.
Οπλίζοντας τη μηχανή προωθείται το φίλμ και ενεργοποιείται το κλείστρο συγχρόνως αν και απαιτείται αρκετή δύναμη για να οπλίσει κάποιος αυτήν την μηχανή. Μ’αυτόν τον τρόπο δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για διπλο-εκθέσεις με αυτό το σύστημα. Υπάρχει εντούτοις πρόβλεψη να γίνονται διπλές εκθέσεις: Στη δεξιά πλευρά της κάμερας έχει ένα κουμπί που οπλίζει το κλείστρο χωρίς να προωθείται το φίλμ.
Η Flexaret VII έχει κλείστρο Pentacon Prestor με ανώτατη ταχύτητα 1/500s ενώ το VI έχει κλείστρο Metax με ανώτατη ταχύτητα 1/400s. Ο φακός είναι ένας Belar 80/3.5, κατασκευασμένος από την MEOPTA. Αν και έχει τη φήμη του μάλλον «μαλακού» φακού δίνει παρ’όλα αυτά πολύ καλά αποτελέσματα.

6. Yashica 44A
Οι Yashica 44, 44Α και 44LM ήταν μια σειρά από μικρές TLR, σχεδιασμένες να αποτυπώνουν 12 φωτογραφίες 4×4 cm σε ένα φίλμ τύπου 127.
Η Yashica παρουσιάζει το μοντέλο 44 το 1958 ως την πρώτη 4×4 TLR της Ιαπωνίας. Η μηχανή διατίθετο με πολλές επιλογές χρωμάτων, αλλά η γκρι έκδοση (καμία αμφιβολία εμπνευσμένη από τη γκρίζα Baby Rolleiflex του 1957) αποδείχθηκε ότι είναι η πιο δημοφιλής.
Στο μοντέλο 44 εφαρμόζεται η μανιβέλα προώθησης του φιλμ, με αυτόματη μεταπήδηση στο επόμενο καρέ αφού πρώτα ο χρήστης ευθυγραμμίσει τον αριθμό «1» σε ένα κόκκινο παράθυρο. Ωστόσο, ένας χωριστός μοχλός οπλίζει το κλείστρο και δεν υπάρχει ευχέρεια κλειδώματος προς αποφυγή διπλο-έκθεσης. Το Copal SV κλείστρο προσφέρει ταχύτητες από 1 έως 1/500 δευτερόλεπτα συν Β. Ο φακός είναι ένας τριών στοιχείων Yashikor 60 χιλιοστά f/3.5.
Στη συνέχεια η εταιρεία παρουσίασε ένα πιο βασικό μοντέλο 4×4, το 44Α. Αυτό διακρίνεται από το αρχικό 44 με χρήση περιστρεφόμενου κουμπιού οπλίσματος και ένα κόκκινο παράθυρο για ένδειξη προώθησης του φίλμ. Το εύρος των ταχυτήτων γίνεται από 1/25 έως 1/300 και B.
Επίσης, καταργήθηκε η προσάρτηση φίλτρου τύπου μπαγιονέτ της 44. Οι περισσότερες Yashica 44Α δεν αναγράφουν στη χαρακτηριστική πινακίδα το μοντέλο τους, αλλά είναι δυνατόν να προσδιοριστούν οπτικά από μια σειρά σύντομων «δοντιών» που εκτείνονται κάτω από αυτήν.

7. Yashica 635
Η Yashica-635 είναι μια φωτογραφική μηχανή TLR διπλού φορμά κατασκευασμένη από τη Yashica και παρουσιασμένη το 1958.
Είναι μία βελτιωμένη Yashica-D με την πρόσθετη ικανότητα να χρησιμοποιεί φιλμ 35mm εναλλακτικά με το 120. Για να χρησιμοποιήσετε το 35mm απαιτείται ένα κιτ προσαρμογέα. Αυτό το χαρακτηριστικό είναι πολύ χρήσιμο, ενσωματώνοντας ουσιαστικά δύο μηχανές σε μία. Όταν φωτογραφίζετε με 120 φιλμ, ο φακός των 80mm αποτελεί την ιδανική επιλογή για την αποτύπωση τοπίων και αρχιτεκτονικών, αλλά δεν έχει την εστιακή απόσταση που απαιτείται για πορτρέτα. Ωστόσο, όταν είναι σε χρήση τα 35mm ο 80mm φακός είναι ιδανικός για πορτραίτα. Conversion kit περιλαμβάνει τη μάσκα μετατροπής, την πλάκα πίεσης, υποδοχείς και προσαρμογείς. Ο φακός είναι Yashikor 80mm f/3.5 με κλείστρο Copal-MXV και ταχύτητες 1-1/500. Το κουμπί επανατύλιξης για τα 35mm είναι στην επάνω αριστερή πλευρά της μηχανής.

8. Spartus six twenty
Η Spartus six twenty είναι μία μηχανή μεσαίου φορμά ψευδο TLR, κατασκευασμένη απο την εταιρεία Herold Mfg. Co. Chicago, IL, USA.
Δέχεται ρολό φιλμ μεγέθους 620 για φτογραφίες 6x6cm, όπως υποδηλώνει και το όνομα. Το σώμα της μηχανής είναι πλαστικό και η εμφάνισή του μοιάζει με μιας TLR αλλά έχει ψευδο-δίδυμο φακό. Το σκόπευτρο δεν είναι ένα πραγματικό reflex finder θαμπόγυαλο που υποδεικνύει την εστίαση, αλλά ένα west level finder με έναν υπερμεγέθη ανακλαστήρα. Ο φακός είναι τύπου σταθερής εστίαση. Το κλείστρο είναι ένα απλό μίας ταχύτητας περιστροφικού τύπου. Πραγματικά, αυτά τα χαρακτηριστικά παραπέμπουν σε μια μηχανή κουτί. Έχει συγχρονισμό φλάς για τη συγκεκριμένη μονάδα φλας με λαμπτήρα Spartus F605.
Στον εκπληκτικό κόσμο των φωτογραφικών μηχανών του Σικάγο, η Spartus six twenty μπορεί επίσης να εμφανιστεί και με άλλα ονόματα, όπως Sunbeam.

Σημ.3: Τί είναι οι ψευδο TLR (ψευδο-διοπτικές ρεφλέξ); Είναι μηχανές που μιμούνται το σχεδιασμό των πραγματικών TLR. Υπάρχουν μεν δύο φακοί σε κάθετη διάταξη αλλά δεν υφίσταται σύζευξη (διόρθωση παράλλαξης) του φακού λήψης και του φακού προεπισκόπησης με αποτέλεσμα να υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ αυτού που βλέπουμε και αυτού που αποτυπώνει ο φακός στο φίλμ. Ο φακός που καταγράφει είναι συνήθως σταθερής εστίασης αν και κυκλοφορούν και με εστίαση μέσω κλίμακας χωρίς βέβαια τη βοήθεια του θαμπόγυαλου για τον απλό λόγο ότι δεν υπάρχει reflex finder που βοηθάει στην εστίαση. Απλώς υφίσταται ένα west level finder με έναν φωτεινό ανακλαστήρα που προβάλλει το είδωλο αντεστραμμένο οριζόντια.
Το 2008 έγινε μία αναβίωση των ψευδο-TLR με την κυκλοφορία της Blackbird, Fly μιας μηχανής «παιχνίδι» η οποία δέχεται φίλμ 35mm.

Συλλογή Φίλωνα Τσιλομελέτη (μέρος ΙΙ)

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση του παρόντος
(ολόκληρου ή αποσπασμάτων)

επιμέλεια-έρευνα-ταυτοποίηση-
κείμενο-φωτογραφίες:
Κάππα Λάμδα

© periopton